Het ver­raad van Tokio

Voor alle betrokkenen zal het 'Verraad van Tokio' voor altijd in het geheugen gegrift blijven. Nederland degradeerde in Tokio uit de B-groep als gevolg van een smerige combine tussen de Oost-Europese broeders Polen en Joegoslavië. Het reeds uitgespeelde Nederland keek vanaf de tribune in machteloze woede toe hoe het veel sterkere Polen met 4-6 de punten weggaf aan Joegoslavië. Met enkele opzichtige blunders maakte Polen de weg vrij voor Joegoslavië, dat dankzij die geschonken winstpunten over Nederland naar de bevrijdende zevende plaats wipte. Het ronduit schitterende kampioenschap, gehouden in het magnifieke Olympische zwembad van Tokio, eindigde daarmee in een ophefmakend schandaal. Hal Laycoe, de Canadese coach van Nederland was des duivels: 'Dit is meteen mijn laatste jaar in Europa. Dit is verraad aan de sport. Daar kan ik niet tegen.' En daarmee kondigde hij meteen zijn terugkeer naar Canada aan. Rudi Killias, de coach van Zwitserland, dat 's morgens Nederland in een open strijd met 3-2 had geklopt, verklaarde: 'Een schande. Wij hebben het eerlijk gespeeld, maar nu knaagt mijn geweten. 'De afkeer van de combine was algemeen en met angst en beven zagen de Japanners uit naar het feestelijk slotbanket dat enkele uren later zou plaatsvinden. Tot overmaat van ramp zat Nederland daarbij pal naast de Polen, die onder ijzige stilte als laatsten de zaal binnenschuifelden. Die welsprekende stilte zou hen ook begeleiden bij het afhalen van de prijzen. Zelfs van LIHG-president Sabetzki, die demonstratief de handen in de zakken hield, kon er geen applausje af. De vrees dat woedende Nederlanders de Polen naar de keel zouden vliegen, bleek voorbarig. Zoals zij zich ook voorbeeldig gedroegen tijdens de 32 uur durende thuisreis waarbij Nederland onder andere het vliegtuig met Polen deelde. Het Poolse verraad kostte overigens wel de gevleugelde aanvaller Kokoska een aantrekkelijk profcontract in Zwitserland. De Nederlander Dummy Smit, toen nog trainer in Zug, had een blanco contract op zak om de Poolse sterspeler aan de haak te kunnen slaan. 'Zulke mensen wil ik niet in mijn team', vond Smit en verscheurde de papieren. Gelijke spelen tegen Joegoslavië (5-5) en Noorwegen (4-4) leverden Nederland, dat ook nog won van Oostenrijk (4-3), vier punten op. Niet genoeg om de achtste en voorlaatste plaats te ontlopen nu Joegoslavië op de valreep zijn oogst tot vijf punten mocht opvoeren. De degradatie betekende een bitter afscheid voor de oudere en vooraf integere spelers. Voor John MacDonald, Huub van Dun, Huub Sciarone, Jan Joosten en Hans Christiaans viel in Tokio het doek. Vooral in Hans Christiaans verloor Oranje een monument. De Tilburgse verdediger bleef met 97 interlands vlak voor zijn 'century' steken. Die keus was echter geen vrijwillige. Christiaans wilde zelf nog verder. De volgende bondscoach, Hans Westberg, zou echter van zijn diensten geen gebruik meer maken.